Οι Σκιές του 2008 Επιστρέφουν: Φόβοι για Νέα Παγκόσμια Κρίση

Η αγορά παραγώγων φουσκώνει επικίνδυνα, ενώ οι μεγάλες τράπεζες επαναλαμβάνουν τα λάθη του παρελθόντος

Δεκαεπτά χρόνια μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers που οδήγησε στη μεγαλύτερη οικονομική κρίση μετά το 1929, το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα φαίνεται να βρίσκεται ξανά σε επικίνδυνο μονοπάτι. Οι προειδοποιήσεις πολλαπλασιάζονται, τα νούμερα ζαλίζουν και οι αναλυτές χρησιμοποιούν όλο και πιο συχνά τη λέξη «φούσκα».

Η Νέα Πυριτιδαποθήκη

Η παγκόσμια αγορά παραγώγων – δηλαδή χρηματοοικονομικών προϊόντων που βασίζονται σε στοιχήματα για την πορεία επιτοκίων, νομισμάτων και άλλων μεγεθών – έχει εκτοξευθεί στα 600 τρισεκατομμύρια δολάρια. Για να το θέσουμε σε προοπτική: είναι έξι φορές μεγαλύτερη από το συνολικό ΑΕΠ όλων των χωρών του πλανήτη.

Το 2024 μόνο, οι συναλλαγές σε δομημένα χρηματοοικονομικά προϊόντα στη Wall Street έφτασαν τα 380 δισεκατομμύρια δολάρια – η υψηλότερη επίδοση της τελευταίας δεκαετίας. Πρόκειται για τα ίδια ακριβώς προϊόντα που προκάλεσαν την κρίση του 2008.

Οι Ίδιοι Παίκτες, το Ίδιο Παιχνίδι

Τέσσερις γίγαντες ελέγχουν πάνω από το 90% της αγοράς παραγώγων:

Η JP Morgan, για παράδειγμα, έχει έκθεση 180 φορές μεγαλύτερη από τα κεφάλαιά της. Αν κάτι πάει στραβά, δεν υπάρχει περιθώριο απορρόφησης των ζημιών. Η Goldman Sachs, από την πλευρά της, απέτυχε πρόσφατα στα stress tests της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed), με τα θεσμικά ανοίγματά της να προκαλούν ανησυχία.

Ανησυχητικά Σήματα

Οι ίδιες οι τράπεζες αρχίζουν να ομολογούν τους φόβους τους. Η JP Morgan εκτιμά την πιθανότητα ύφεσης στις ΗΠΑ στο 60%, ενώ η Goldman Sachs την αύξησε από 35% σε 45%. Ταυτόχρονα, αναλυτές της Morgan Stanley προειδοποιούν για πτώση έως 20% στις χρηματιστηριακές αγορές μέσα στους επόμενους 12-24 μήνες.

Τον Οκτώβριο 2025, 74 τράπεζες στις ΗΠΑ κατέγραψαν συνολικές απώλειες 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων, με την κατάρρευση της First Brands και τα 2 δισεκατομμύρια μη εξηγήσιμα δάνειά της να πυροδοτούν ομοσπονδιακές έρευνες.

Το Παράδοξο του 2025

Αυτό που κάνει την κατάσταση ακόμη πιο επικίνδυνη είναι ότι, σε αντίθεση με το 2008, σήμερα το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο ενώ οι κυβερνήσεις έχουν λιγότερα περιθώρια παρέμβασης. Το 2008 χρειάστηκαν 25 τρισεκατομμύρια δολάρια σε κρατικά bailouts για να αποφευχθεί η καταστροφή. Σήμερα, με την αγορά παραγώγων να είναι 24 φορές μεγαλύτερη και τα δημόσια χρέη να έχουν εκτοξευθεί, ένα τέτοιο σχέδιο διάσωσης φαντάζει σχεδόν αδύνατο.

Όπως είχε προειδοποιήσει ο Γουόρεν Μπάφετ το 2003, χαρακτηρίζοντας τα παράγωγα «όπλα μαζικής οικονομικής καταστροφής», η ιστορία φαίνεται έτοιμη να επαναληφθεί. Η ερώτηση δεν είναι πλέον «αν», αλλά «πότε».