Ο καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Θεόδωρος Σταματόπουλος αναλύει σε συνέντευξη στο Dianisma.gr δύο κρίσιμα ζητήματα που διαμορφώνουν το μέλλον της Ευρώπης. Ξεκινά την συζήτηση με μια σημαντική διευκρίνιση: «Δεν υπάρχουν αυθεντείες πουθενά», τονίζοντας ότι μιλά ως καθηγητής που διαβάζει καθημερινά, όχι ως κάτοχος της απόλυτης αλήθειας.
Η Μετατόπιση της Οικονομικής Δύναμης
Αναφερόμενος σε προβλέψεις του γαλλικού κέντρου CEPII (Centre d'Études Prospectives et d'Informations Internationales), ο καθηγητής σκιαγραφεί ένα συγκλονιστικό μέλλον: το 2050 η Κίνα θα φτάνει τα 30 τρισ. ΑΕΠ, οι ΗΠΑ τα 20 τρισ., η Ινδία τα 15, η Ιαπωνία τα 7,5 και η Γερμανία μόλις 5 τρισ. «Τρεις Ασιατικές χώρες στις πέντε πρώτες», παρατηρεί, υπογραμμίζοντας τη σημασία αυτού του μετασχηματισμού για τη Δύση.
Αναφέρει το ιστορικό παράδειγμα της Ιαπωνίας που τη δεκαετία του '90 εφεύρε την «ποσοτική χαλάρωση» - αγοράζοντας όχι μόνο κρατικά ομόλογα αλλά και εταιρικά χρέη (όπως της Toyota) για να ξεπεράσει τη στασιμότητα. «Αυτό ήταν κάτι πρωτοφανές», σημειώνει, και αργότερα το υιοθέτησαν άλλες κεντρικές τράπεζες, συμβάλλοντας στο κραχ του 2008.
Το Αρχιτεκτονικό Λάθος της Ευρωζώνης
Η βασική κριτική εστιάζει στην «ατελή νομισματική ένωση» της Ευρώπης: «Έχει μόνο έναν υπερεθνικό θεσμό για την νομισματική πολιτική» (την ΕΚΤ) αλλά όχι για τη δημοσιονομική. Ο καθηγητής θέτει ερώτημα δημοκρατικής νομιμοποίησης: «Δεν είναι ωραίο επειδή ο Σταματόπουλος ξέρει κάποια οικονομικά να τον βάλουμε να αποφασίζει γενικώς χωρίς να τον ελέγχει ο καθένας».
Προτείνει κεντρικό ευρωπαϊκό προϋπολογισμό που θα καλύπτει το 80% των εθνικών προϋπολογισμών, αφήνοντας περιθώρια για άμυνα, υγεία και παιδεία σε εθνικό επίπεδο. «Δεν το θέλουν οι φίλοι μας οι Γερμανοί», παρατηρεί, εξηγώντας πως αυτό θα μείωνε την τεράστια ανισοκατανομή.
Από το Κράτος Πρόνοιας στη Χρηματιστικοποίηση
Υπενθυμίζει ότι μέχρι το 1997 τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων διαχειριζόταν η κυβέρνηση για έργα υποδομής. «Η μάνα θα γεννούσε, θα την προσέχανε, το παιδί θα το προσέχανε στους παιδικούς σταθμούς», περιγράφει το κράτος πρόνοιας που «η Ευρώπη ήταν περήφανη». Σήμερα, «όλα πρέπει να γίνονται μέσα από τη διεθνή κεφαλαιαγορά».
Η «χρηματιστικοποίηση» σημαίνει ότι οι εταιρείες έχουν όλο και περισσότερα κέρδη από χρηματοοικονομικές συναλλαγές παρά από παραγωγή. Ο στόχος δεν είναι πια η μεγιστοποίηση κερδών αλλά το «shareholder value» - να ευχαριστηθεί ο μέτοχος. «Ο νεοφιλελευθερισμός λέει ότι όλοι πρέπει να είμαστε στη λογική του επιχειρηματία. Από που και ως που κάποιος που θέλει να ασχοληθεί με την τέχνη πρέπει να είναι επιχειρηματίας;»
Ουκρανία και Διπλά Στάνταρ
Για τον πόλεμο στην Ουκρανία, η απάντηση είναι κατηγορηματική: «Όχι βέβαια, δεν γίνεται με ενεργό πόλεμο». Κριτικάρει όμως τα «δύο μέτρα και δύο σταθμά»: «Εκεί πάνω έχουμε πρόβλημα στην Ουκρανία. Κάτω εκεί στην Κύπρο δεν έχουμε πρόβλημα;» Αναφέρει το δημοψήφισμα του 2015 όταν «μας κλείσανε τις τράπεζες τη στιγμή που η ολόκληρη Ευρωζώνη δεν είχε πρόβλημα ρευστότητας».
Ο Πολιτισμικός Προβληματισμός
Η συζήτηση κλείνει με φιλοσοφικό προβληματισμό. Αναφέρει τον Κοντύλη και τη «μαζική δημοκρατία», τον Αριστοτέλη που μιλούσε για το πώς οι άνθρωποι «διώνουν γιατί έχουν συνείδηση του χρόνου». Επικρίνει τα σύγχρονα προγράμματα σπουδών που δεν διδάσκουν φιλοσοφία και πολιτική: «Το κύριο είναι να βοηθήσεις τα παιδιά να σκεφτούν έξω από το κλούβι».
Μια συνέντευξη που προκαλεί, αμφισβητεί και συνδέει οικονομικά με κοινωνικά και φιλοσοφικά ζητήματα, αξίζει να ακουστεί ολόκληρη.